زمینه ها و فرایندهای زوال در بخش مرکزی شهر اراک

مقدمه و هدف پژوهش: زوال شهری که پدیده ای جدید در هسته های مرکزی شهرهاست در سال های اخیر با پیامدهای اجتماعی و کالبدی خاصی همراه است که در بخش مرکزی اراک نیز نمود یافته است. هدف پژوهش حاضر، بررسی ویژگی های اقتصادی – اجتماعی و تغییرات ساکنین محدوده طی یک دهه می باشد، تا از طریق آن چرایی و چگونگی تأثیر پذیری کالبد از محتوا (ساکنان) تبیین گردد. روش پژوهش: راهبرد پژوهش، قیاسی و روش انجام؛ تحلیلی و همبستگی است. از منابع کتابخانه ای و بررسی های پیمایشی استفاده شده است. محدوده مطالعاتی بافت قدیمی بخش مرکزی شهر اراک است که جامعه نمونه با استفاده از فرمول تعیین حجم کوکران، تعداد 350 نفر از ساکنین با سطح اطمینان 95 درصد و بصورت تصادفی انتخاب شده و به منظور تحلیل داده های میدانی، از نرم (spss) در قالب آزمون های (chi-square) و (cramer) استفاده شده است. یافته ها: یافته های تحقیق در دو بخش کالبدی و اجتماعی اقتصادی صورت گرفته است. ریزدانگی و ناپایداری شدید به همراه نفوذناپذیری 30 درصد از قطعات از ویژگی های کالبدی محدوده است؛ و همچنین تغییرات منفی جمعیت، کاهش بعد خانوار، بالا بودن نسبت جنسی، بالا بودن گروه کهن سال، افت سطح سواد به خصوص در بین زنان، بالا بوده مهاجران مرد و عمدتاً با مبدأ، روستایی، پایین بودن اشتغال و درآمد از ویژگی های عمده اقتصادی و اجتماعی خاص محدوده بخش مرکزی است که ارتباط معناداری میان تمام این شاخص ها و فرسودگی ابنیه وجود دارد. نتیجه گیری: گسترش پیرامونی شهر و بی توجهی به بخش مرکزی شهرها باعث خروج ساکنین بومی و جایگزینی آنها به وسیله گروه های فقیر اجتماعی شده که نتیجه آن فرسودگی و زوال در بخش های مرکزی است. این وضعیت با تئوری های پالایش و چرخه زندگی در تحلیل ویژگی های زوال مناطق مرکزی شهر اراک قابل اثبات و دارای مصداق های بی شماری است.